“Salgında en çok zarar gören kesimlerden biri de tıp olacak” başlıklı makalemde “KOVİD salgınının, ticarete âlet olduğu artık genel kabul gören modern tıbbın dibine kadar siyasete de bulaştığını görmeyen gözlere gösterdi, sağır kulaklara duyurduğunu” yazmıştım (1).
Bir başka önemli tehlike de tüm dünyanın değer verdiği ama ne yazık ki bunu hiç de hak etmeyen bazı bilim kuruluşlarının yaptıkları yanlışlar.
Plazma tedavisinin, etkinliği ve emniyetini ispat eden yeterli bilimsel veriler olmadığı hâlde Başkan Trump tarafından “tarihi bir dönüm noktası” olarak sunulması ve yanında bulunan FDA Başkan Hahn’ ın da bunu onaylayan sözleri bilim dünyasından büyük tenkit aldı.
Hele de Hahn’ ın gözleme dayalı çalışmalardan elde edilen “nispi faydayı mutlak fayda gibi göstererek “Plazma tedavisi uygulansaydı koronavirüse yakalanan 100 kişiden 35’i hayatta kalabilirdi’’ ifadesi toplumu ve bilim dünyasını aptal yerine koymaktan başka bir şey değildi (2).
Hahn’ a gerekli cevabı Eric Topol verdi (3).
Acil kullanım izni titizlikle verilmelidir
Tıbbın itibarını zedelemesi mümkün olan bir başka uygulama da acil kullanım iznidir (emergency use authorization=EUA).
EUA, tıbbi fetva kurumu FDA’ nın herhangi bilinen bir tedavisi olmayan ve tüm dünyada yaygın olarak görülen pandemi gibi bir durumda bazı tedavilerin yeterli bilimsel deliller olmadan hastalar üzerinde denenmesine müsaade etmesi manasına geliyor.
Bu izin, bu tür tedavileri uygulayanların kafasında siyaset, ticaret ve ihanet ve hastaların iyiliği dışında bir düşünce yoksa elbette kabul edilebilir bir uygulamadır.
FDA, daha önce sıtma ilaçları olarak bilinen klorokin ve hidroksiklorokine verdiği kullanım iznini çalışmaların hiçbirinde ilaçların etkili ve emniyetli olduğu gösterilemediğinden geri çekmişti (4).
FDA, “Kararlarımız her zaman bilimsel verilerin objektif ve titiz bir değerlendirmesine dayanacaktır. Bu asla değişmeyecektir” dese de bugüne kadar olan bitenler sebebiyle bu sözler bilim dünyasında itibar görmüyor.
JAMA’ da yayınlanan bir makalede de halkın, hükumetin ve ilaç endüstrisinin acil kullanım izni için FDA’ ya baskı yapabileceklerine dikkat çekiliyor (5):
“FDA, bu baskılara boyun eğmek yerine, acil kullanım izninin sadece yeterli bilimsel delillerle desteklendiklerinde yayınlanmasını ve bu delillerin hepsinin yayınlanma anında kamuya açık olmasını sağlamalıdır.”
Biz tabiban “Önce zarar verme” ikazını aklımızdan çıkarmamalıyız.
Gelelim neticeye
Acil kullanım izni rastgele değil mutlaka yeterli bilimsel destek varsa verilmelidir.
İzin verilen tedavinin daha sonra etkisiz ve/veya zararlı olduğunun ortaya çıkması toplumun tıbba zaten her geçen gün eriyen güvenini tamamen yok edebilir.
Bunun kimlerin işine geleceğini iyi düşünmek gerekir.
Kaynaklar:
3. https://www.medscape.com/viewarticle/936611
5. https://jamanetwork.com/journals/jamainternalmedicine/article-abstract/2766372