Haberin başlığına bakıp da Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), üçüncü doz aşılara gerek olmadığını veya zararlı olduğunu söylüyor gibi bir düşünceye kapılmayın (1).
“Üçüncü dozu erteleyin” çağırısının sebebi dünyanın aşıya ulaşamamış ülkelerinin de aşılardan faydalanmasını sağlamak.
Meseleyi daha iyi anlamanız için “Aşıların ve bağışıklığın güzelliği” başlıklı makaleyi okumanızı tavsiye ederim (2).
DSÖ’ nün bu îkazı kâğıt üzerinde doğru gibi görünmekle beraber pandeminin enfeksiyon ve bulaşmayı önlemeyen ve yeterli miktarda bulunmayan aşılarla sonlanabileceğini mümkün görmüyorum.
Virüslerin her gün mutasyona uğradığına, aşıların varyantlara karşı etkinliklerinin giderek azaldığına, belli bir zamanda tüm dünyaya uygulanabilecek miktarda aşının üretilmesinin mümkün olmadığına, aşı şirketlerinin tek maksadının daha pahalı fiyattan daha fazla aşı “satmak” olduğuna, herhangi bir ülke çapında yüzde 100 aşılama yapılmış olsa bile tüm dünya aşılanmadıkça bunun bir manası bulunmadığına, bugün yapılmakta olan aşıların enfeksiyonu ve bulaşmayı önlemediğine dikkatinizi çekerim.
Pandeminin, tek bir kişiden başladığını hatırlatmama gerek var mı bilmem.
Peki, o zaman aşılar ne işe yarıyor?
Halen uygulanmakta olan Kovid-19 aşıları, ağır hastalık ve ölüm riski yüksek olanlarla, sağlık personeli gibi virüsle karşılaşma ihtimali çok yüksek olanları korumaya yarayabilir.
Kimse kusura bakmasın, öyle her varyanta karşı aşı olmak sadece aşı şirketlerinin işine gelir.
Hastalık geçirenlerin aşılanmaya; iki defa aşı yapılanların üçüncü doza ihtiyaçları olmadığı düşüncemi de bir kere daha tekrarlıyorum.
Üçüncü doz, dördüncü doz… bunun arkası gelmez, kolunuzda iğne batıracak yer kalmaz.
Aşılama toplum bağışıklığına yol açmadı
Veriler aşılamanın İzlanda’da Kovid-19’a bağlı ciddi hastalık oranını azalttığını gösterirken, ülkenin Baş Epidemiyoloğu Þórólfur Guðnason, aşılamanın beklenen toplum bağışıklığına yol açmadığını söylüyor (3).
Þórólfur, bu sabah bir toplantıda yaptığı açıklamada, son iki ilâ üç hafta içinde Delta varyantının İzlanda’daki tüm diğer varyantları geride bıraktığını ve aşılanan kişilerin bunu kolayca kapabileceği ve başkalarına yayabileceğinin netleştiğini belirtti.
İzlanda’ da erişkin nüfusun yüzde 75’ ine iki doz, yüzde 5’ ine tek doz aşı yapıldı, yani nüfusun yüzde 80’ i aşılanmış oldu.
Bilim dışı abartılı ifadeler aşılara güveni sarsar
Aşıları tavsiye edenlerin şirket CEO’ su gibi “Bu aşılar mucize yaratıyor, bu aşılar pandemiyi bitirecek” gibi bilimsel karşılığı olmayan sözlerden uzak durmaları gerekir.
Aşılar için yanlışlığı eninde sonunda ortaya çıkacak abartılı ifadeler aşılara olan itimadı sarsar.
Bunun yerine “Bu aşılar, enfeksiyonu ve bulaşmayı önlemez, pandemiyi de bitirmez ama yavaşlamasına katkı yapar, riskli grupta ağır hastalık ve ölümleri azaltabilir” gibi sözler daha doğru olur.
Dünya, %100 etkili ve yan etkisi sıfır olan aşılara değil, tam ve doğru bilgiler verilen aşılara güvenir.
Dünya, mucize beklemiyor, mucize istemiyor, sadece doğru bilgilenmek istiyor.
Gelelim neticeye
Pandeminin, virüsün mutasyona uğrayarak ağır hastalık ve ölüm riskinin giderek azalması, tabii enfeksiyonu geçirenlerin sayısının artması ve aşılar sayesinde giderek “sönmeye başladığını” düşünüyorum. Böyle olmasını can-ı gönülden diliyorum.
Kovid-19, bugünden yarına hayatımızdan çıkmayacak ama zamanla tıpkı sadece soğuk algınlığına yol açan “ataları” gibi sıradan bir nezle virüsü olarak tarihteki yerini alacaktır.
Pandemiyi bitirmede en önemli unsurun tabii enfeksiyon geçirenler sayesinde kazanılacak “toplum bağışıklığı” (herd immunity) olduğunu şnanıyorum [Sürü bağışıklığı tabirini duymak istemiyorum.]
Tahminim ve bilhassa da temennim budur.
Kaynaklar:
***
Deutsche Welle‘ nin haberi:
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus üçüncü aşılamaya geçen veya geçmeyi planlayan ülkelere, bu kararlarını en azından Eylül ayı sonuna kadar erteleme çağrısı yaptı.
Cenevre’de düzenlediği basın toplantısında, “Tüm hükümetlerin, halklarını Delta varyantından koruma endişelerini anlıyorum” diyen Tedros, gelir düzeyi yüksek ülkelere seslenerek “Ancak yine de küresel aşı miktarının çoğunu halihazırda kullanmış olan ülkelerin daha da fazlasını kullanmasını ve bu esnada dünyanın en savunmasız insanlarının korumasız kalmasını kabul edemeyiz” şeklinde konuştu.
Dünya Bankası tarafından yüksek gelirli olarak sınıflandırılan ülkelerde şu ana kadar her 100 kişiye ortalama 101 doz aşı yapıldığı bildiriliyor. Gelir düzeyi en düşük 29 ülkede ise 100 kişiye 1,7 doz düşüyor.
DSÖ Mayıs ayında, her ülke nüfusunun en az yüzde 10’unun Covid-19’a karşı aşılanması hedefi koymuştu. Tedros, bu hedefe referans vererek “DSÖ, her ülke nüfusunun en az yüzde 10’unun aşılanmasını sağlamak için en az Eylül ayı sonuna kadar üçüncü dozlar için moratoryum çağrısında bulunuyor” dedi.
DSÖ yetkilileri, halihazırda iki doz aşı almış kişilere bir doz daha aşı yapmanın koronavirüsün yayılmasını önlemede etkili olup olmadığı konusunda henüz bilimsel bir kanıt olmadığını belirtiyor. Örgüt, gelişmekte olan ülkelerdeki aşı erişiminin iyileştirilmesi için, düzenli olarak zengin ülkelere destek çağrısı yapıyor. DSÖ’nün ülkeleri harekete geçirebilmek için herhangi bir yaptırım gücü bulunmuyor.
İsrail, Fransa, Almanya ve bazı Ortadoğu ülkeleri üçüncü doz aşılamaya geçti. ABD ve İngiltere’nin de aralarında bulunduğu bir dizi ülkede de üçüncü doz aşılamanın yakında başlaması bekleniyor.
Dünyada şu ana kadar 4 milyon 250 bine yakın insanın Covid-19 sebebiyle hayatını kaybettiği tahmin ediliyor.
***
EK 1 (6.8.2021): KORCAN AYATA
6 ayda bir aşı olacaksak, o aşı, aşı değildir. Kaynak: https://twitter.com/korcanayata/status/1423517607802589185?s=20
Hızlandırılmış, dolayısıyla faz aşamaları gerektiği gibi tamamlanmamış, koruyuculuğu tam belirlenmemiş, geçirgen aşılara çok fazla bel bağladılar. Bilim yobazları da aşının borazanlığını yaptı ve pandemi aşılarını, onlarca yılda rüştünü ispatlamış aşılarla bir tuttu.
Şimdi öyle bir noktaya gelindi ki, pandemi aşıların kapasitesinin, abartılmış beklentileri karşılamadığı ortaya çıktı. Tükürdüğünü yalayamayanlar, yeterince aşılama yapılmadı bahanesine sarıldı. Ve maalesef, yüksek eğitim seviyesine sahip, aydın çevreler bile buna inandı.
Artık bu bir politik bir görüş, bir inanç, bir gurur meselesi haline geldi. Geri adım atmamak için bastırıyorlar. Partisi, sendikası, işvereni, elinde biraz güç-yetki olan, aşı ile ters düşmemek adına, “zorunlu olsun” demeye başladı.
Kaynak: https://twitter.com/korcanayata/status/1423516803792359424?s=20
***
EK 2 (7.8.2021): İsrail’de Kovid-19 salgınında günlük vakalar yüksek seyrediyor. Durumun sebebinin ise ülkede Delta varyantının hızlı bir şekilde yayılması olduğu belirtiliyor. İsrail’ de Delta varyantının hızla yayılması nedeniyle yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınında günlük vakalardaki yükseliş devam ediyor. Sağlık Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada, son 24 saatte 3 bin 421 kişinin Kovid-19 testinin pozitif çıkmasıyla toplam vaka sayısının 887 bin 513’e ulaştığı belirtildi. Hastalardan 6’sının daha hayatını kaybetmesiyle virüs nedeniyle ölenlerin sayısının 6 bin 503’e yükseldiği ifade edildi. Açıklamada, ayrıca aktif vaka sayısının 25 bin 463’e ulaştığı, hastalardan 241’inin durumunun ağır olduğu kaydedildi.
Öte yandan günlük vakalardaki hızlı artış nedeniyle İsrail’de yeni bir kapanmaya gidilip gidilmeyeceği de tartışılmaya başlandı. Yerel basında yer alan haberlere göre, dün yapılan Kovid-19 konulu kabine toplantısında, yeni bir kapanmaya gidilmesi konusunda sağlık uzmanları arasında fikir ayrılığı yaşandı. Bazı uzmanlar gelecek ay kapanmaya gidilmesini önerirken, bazıları ise kapanma yerine aşının virüsle mücadelede en etkili yöntem olduğunu savunarak, öneriye karşı çıktı.
Kaynak: https://www.hurriyet.com.tr/dunya/israilde-gunluk-vaka-sayisi-dusmuyor-41866638
***
EK 3 (8.8.2021): CDC, dünyada en çok aşı yapılan 13 ülkeden 12′ sini seyahat bakımından “yüksek” veya “çok yüksek” ülkeler arasına aldı. Çok riskli ülkeler: Malta, United Arab Emirates, Seychelles, Chile, Uruguay, Bahrain, Mongolia. Yüksek riskli ülkeler: Iceland, Qatar, Belgium, Canada, Israel.
***
EK 4 (8.8.2021): ÖZCAN YÜCEL “Avrupa Birliği ve ABD’de toplamda 800 milyon insan yaşıyor. Dünyanın en çok aşı yapan milletleri burada. En az 800 milyon doz aşı yapıldı. Yani çift dozda %50’yi geçtiler. Peki vakalar neden hızla artıyor? Soruyorum o zaman! Aşılarınız ne zaman işe yarayacak?”
Kaynak: https://twitter.com/drozcanyucel/status/1424109895289294849?s=20