25 sene önce epilepsi tedavisi için ruhsat alan gabapentin ve pregabalin bugün her çeşit akut ve kronik ağrı, sıcak basmaları, kronik öksürük ve başka bir dizi tıbbi problemlerde “off label” yani ruhsat dışı yaygın olarak kullanılıyor (1, 2).

Oysa gabapentinin FDA tarafından sadece postherpetik nevralji için ruhsatı var.

FDA, pregabalin için postherpetik nevralji, diyabetik nöropati veya omurilik hasarı ile beraber olan nöropatik ağrı ve fibromiyalji tedavisinde onay veriyor.

Bu sınırlı endikasyonlara rağmen gabapentin ve pregabalin diğer çok çeşitli ağrı sendromları için ruhsat dışı kullanılmasının opioitlere alternatif arayan klinisyenlerin katkısıyla arttığı ileri sürülüyor.

Araştırmacılar, bu ilaçları ağrı tedavisinde endikasyon dışı yazan doktorların bunların faydalı olduğuna dair yeterli veri olmadığının bilincinde olmaları ve hastalarına bunların endikasyon dışı kullanımda potansiyel faydalarının kesin olmadığını açıklamaları gerektiğini bildiriyorlar.

Gelelim neticeye

Milyonlarca insan tarafından kullanılan gabapentin etken maddeli ilacın ağrı gidermede işe yaradığına dair delil yok veya olanlar da yetersiz.

Yerinde kullanılan ilaçların türlü dertlere deva olduğuna, hayat kurtardığına hiç şüphe olmadığı gibi birçok ilacın da şirketlerin pompalamasıyla gereksiz kullanıldığı da acı bir hakikat olarak ortada.

Bu durum ciddi yan etkilerle beraber büyük ekonomik kayıplara da sebep oluyor.

Not 1: Bu yeni araştırma vesilesi ile Prof. Dr. Cankat Tulunay’ ın “Kâğıttan kaplanlar sülükleri beslemeye devam ediyor” başlıklı makalesini mutlaka okumanızı tavsiye ederim (3).

Not 2: Bu ilaçlardan gabapentin orijinal olarak Neurontin adıyla, pregabalin ise Lyrica adıyla satılıyor, her iki ilacın da çeşitli şirketler tarafından üretilen muadilleri var (4, 5).