Titanyum dioksit (TiO), beyaz renklendirici veya matlaştırıcı ajan olarak ultraviyole ışığa karşı kararlılığı artırmak için çeşitli diğer tekstillerde olduğu gibi yüz maskelerinin tekstillerinde de yoğun olarak kullanılmaktadır.
Tekstil şirketleri, pandemi ile ilgili zorluklara yeni çözümler getirmek için özel nano-lif, nano-kompozit ve nano-parçacık teknolojisini yüz maskelerine de dâhil etmeye başladılar.
TiO2 nano-parçacıkları ihtiva eden nano-lifler, ayrıca gümüş ve grafen ile birlikte antimikrobiyal filtreler oluşturmak için üretilmiştir.
Gelişmiş kendi kendini temizleme ve antibakteriyel özellikler için pamuklu kumaş üzerine TiO nano-parçacık kaplamaları uygulandı.
Yeni bir araştırmada, yüz maskelerinin yüzde 70’inin 100 ila 2000 mg kg arasında değişen miktarlarda titanyum dioksit ihtiva ettiği gösterilmişti.
Palmeiri, yüz maskelerinin performansını artırmak için tekstillerde uygulanan nano-teknolojinin yeterli şekilde düzenlenmeden kullanılmasının sebep olacağı olası sonuçlar konusunda uyarıda bulunmuştu.
Hayvan deneylerinde, TiO partikülleri solunması ve ayrıca ağızdan alınmasının toksik etkileri olabileceği de biliniyor.
2017 yılında, Avrupa Kimyasal Ajansı’nın (ECHA) Risk Değerlendirme Komitesi (RAC), TiO2’nin kanserojen potansiyelini gözden geçirdi ve bunun insanlar için solunmasının “şüpheli kanserojen” olarak sınıflandırılmasını tavsiye etti.
Bu araştırmada, yüz maskelerindeki TiO2 partiküllerinin bir sağlık riski oluşturup oluşturmadığını değerlendirmek için, bunların miktarları, fizikokimyasal özellikleri ve lokalizasyonları çeşitli yüz maskelerinde analiz edildi.
Bu ölçümleri destekleyerek, tekstil liflerinin yüzeyindeki TiO2 miktarı tahmin edildi ve maske başına ifade edilen inhalasyon yoluyla TiO2’ye kabul edilebilir maruz kalma seviyesi ile karşılaştırıldı.
Bileşen partiküllerin medyan boyutları 89 ila 184 nm arasında değişmekteydi, bu da nano boyutlu partiküllerin önemli bir kısmını (< 100 nm) göstermektedir.
ICP-OES tarafından belirlenen toplam TiO2 kütlesi, maske başına 791 ila 152.345 µg arasında idi.
Elyaf yüzeyindeki tahmini TiO2 kütlesi 17 ila 4394 µg arasındaydı ve yüz maskelerinin yoğun bir şekilde giyildiği bir senaryoya dayalı olarak belirlenen, soluma yoluyla TiO2’ye kabul edilebilir maruz kalma seviyesini (3.6 µg) sistematik olarak aştı.
Bununla beraber yüz maskeleri takıldığında salınımı ve inhalasyon alımının doğrudan ölçümü değerlendirilemediğinden, TiO2 partiküllerinin salınım ihtimali hakkında herhangi bir varsayımda bulunulmadı.
Bu sonuçlar, kötü düzenlenmiş bir kullanımın sebep olacağı gelecekteki muhtemel sonuçlardan kaçınmak ve tasarım gereği güvenli ilkesini izleyerek TiO2 parçacıklarının miktarını aşamalı olarak kaldıran veya sınırlayan düzenleyici standartlar uygulamak için tekstillerdeki (nano)teknoloji uygulamalarının derinlemesine araştırılması gerektiğini gösteriyor.
Maskeler ne işe yarıyor?
Tıbbi tekstil maskeler öksüren, aksıran hasta kişilerin etrafa yayıkları damlacıkları tutabildikleri için bulaşmayı önlemede işe yararlar ama aerosol yani havaya karışan çok küçük zerreciklere tesirleri yoktur.
Sağlık kişilerin kapalı mekanlarda maske kullanmaları tam bir koruma sağlamasa da solunan virüs miktarını azaltmada bir miktar etkili olabilirler.
Pandemi öncesinde; nezle, grip, bronşit, zatürre, verem hastalarıyla gece-gündüz bir arada olduğumuz göğüs hastalıkları kliniklerinde asistan, mütehassıs ve öğretim üyesi olarak geçirdiğim 40 senelik dönemde bronkoskopi laboratuarı dışında bir gün bile maske kullanmadım ve kullanan kimse de görmedim.
Özetle:
BİR: Semptomatik olanlar topluma karışmamalı, kapalı mekanlara girmemelidir; girmeleri kaçınılmazsa mutlaka adabına uygun tarzda maske kullanmalı ve bir an önce buradan uzaklaşmalıdır.
İKİ: Kapalı mekanların doğru şekilde havalandırılması çok önemlidir.
ÜÇ: Kapalı alanların kalabalık olmamasına, buralarda şart değilse zaman geçirilmemesine dikkat edilmelidir.
DÖRT: Açık havada maske takmanın ise çok özel şartlar dışında hiçbir koruyucu tesiri yoktur.
BEŞ: Sağlıklı kişiler bilhassa da kalabalık ve uzun süre kalmak zorunda oldukları kapalı mekanlara girdiklerinde maske kullanabilirler ama bunun ne ölçüde koruyucu olacağı meçhuldür.
Gelelim neticeye
Yüz maskeleri doğru kullanıldığında belirli şartlarda işe yaramakla beraber, bunların bilinçsizce ve sadece göstermelik olarak takılıp çıkarılmasının faydası olmadığı gibi çeşitli riskleri vardır.
Maskelerin risklerini hesaplarken pandemi sürecinde olduğu gibi bilhassa da çocuklarda hiç bu kadar uzun süre maske kullanılmadığını mutlaka hesaba katmak gerekir.
Maskelerde yaygın olarak bulunan TiO2′ nin de-özellikle de uzun vadede- muhtemel zararları üzerinde titizlikle durulması gerekir.
Bunun sağlığa olan etkileri dikkatle araştırılmalı ve bunlar için araştırmacıların da tavsiye ettikleri gibi mutlaka düzenlemeler getirilmelidir.